Workshop dirigeren met Philip Harper

Afgelopen weekend (24 februari 2024) hadden acht dirigenten een workshop dirigeren met dirigent en componist Philip Harper. En ik had deze workshop uitgekozen om ook eens aan mijn dirigeren te werken. En vooral na de podcast die ik met hem maakte wilde ik graag zijn werkwijze in persoon zien.

Dirigeren is luisteren

Harper nam ons eerst mee in een praatje over het vak van dirigeren. Nadat we samen een enorme lijst hadden samengesteld met eigenschappen van de dirigent, onthulde de Engelsman zijn eigen belangrijkste eigenschap van een dirigent. Het was niet leiderschap, visie of coaching. Nee, luisteren was het belangrijkste in zijn ogen.

Dirigeren bestond daarnaast uit twee items: het fysieke element (het slaan of tacteren) en het repetitieelement.

Onder het fysieke element schaarde hij geste’s, maatslaan, aangeven en lichaamscommunicatie en alles wat je kunt laten zien. Daarna gaat het om het repetitieproces, hoe pak je dat aan?

Het repetitieproces

Volgens Harper moet je altijd een visie hebben bij een stuk. Hoe klinkt het, deze visie toets je als repeterend, spelend en luisterend aan de werkelijkheid. Natuurlijk zitten er bepaalde beperkingen aan deze toetsing. Het orkest kan misschien nooit voldoen aan je visie, maar je kan er naartoe werken.

Het repetitieproces is een groepsproces, waarin elk klein gehaald doel een onderdeel is van het grote doel. Dus elk klein resultaat dat je kunt halen maakt het eindresultaat beter.

Het proces begint bij het hebben van een simpel plan. Schrijf op wat je gaat repeteren, met welk doel en in hoeveel tijd. Dit kan zo simpel en zo uitgebreid als je zelf wilt.

De repetitie

Hij vatte een repetitie als volgt samen:

• Heb een plan.
• Begin positief, heet welkom, laat mensen eerst spelen.
• Bereik een doel:
  • Speel het door.
  • LUISTER!
  • Kies een doel, een focus.
  • Communiceert je doel.
  • Speel het.
  • Evalueer: goed, kies een nieuwe passage. Niet goed, communiceert opnieuw of beter.
• Eindig de repetitie positief.

Bij het kiezen van een doel hanteert Harper een duidelijke lijst van prioriteiten:

1. De juiste noten op de juiste plek.
2. Basis: kort/lang, hard/zacht, Snel/Langzaam
3. Stijl en klank.
4. Nuances: lijnen en bv. vibrato.

Leren dirigeren met Destination Moon

De rest van de dag werken alle dirigenten een half uur met Brassband Limburg aan een deel van een stuk. In mijn geval was het Destination Moon van Paul Raphael (Harper zelf). Hierin werden de dirigenten door het repetitieproces geholpen. Voor de een was dit met name de fysieke dirigeer techniek, voor de andere de keuze van focus van de repetitie zelf.

Al met al was het een leuke ervaring en de les die ik zelf heb geleerd is volharden in mijn aanpak die al redelijk lijkt op die van Harper, maar daarin vooral duidelijker kiezen voor één doel per keer en niet tegelijk te veel dingen oplossen er daarmee eigenlijk niets. En op fysiek vlak ook een duidelijke aanpak kiezen en niet veel tegelijk half doen.