Mentale gezondheid in de muziek – Lessen van sportpsycholoog Rico Schuijers

Mentale gezondheid en prestaties zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden, of je nu een topsporter bent of een muzikant. In de veertiende aflevering van Achter de Muziek spraken we met Rico Schuijers, sport- en prestatiepsycholoog, over hoe mentale vaardigheden ook in de muziekwereld een cruciale rol kunnen spelen. Hier zijn enkele inzichten en tips van Rico om je mindset en prestaties te verbeteren.

Wat doet een sportpsycholoog?

Een sportpsycholoog helpt mensen die op een specifiek moment optimaal moeten presteren. In de muziek is dat bijvoorbeeld tijdens een solo of concours. Mentale processen zoals motivatie, stressmanagement, focus en zelfvertrouwen zijn hierbij essentieel. Volgens Rico zijn dit vaardigheden die bovenop je technische en muzikale kwaliteiten liggen en die je kunt trainen.

Van stress naar focus: praktische tips

1. Ademhalingsoefeningen
   Een eenvoudige, maar effectieve methode om je zenuwen onder controle te krijgen, is diepe ademhaling. Adem bijvoorbeeld in twee tellen in en in vier tellen uit. Dit helpt je lichaam om te ontspannen en je focus te herwinnen.
2. De 18-seconden-methode
   Als je last hebt van piekeren, probeer dan deze oefening:
   • Noem 3 dingen die je ziet, 3 dingen die je hoort, en 3 dingen die je voelt.
   • Herhaal dit met 2 en daarna 1 ding.
     In die 18 seconden kun je niet piekeren, omdat je volledig gefocust bent op je omgeving.
3. Zelfspraak verbeteren
   Vervang woorden zoals moeten, proberen en als door positieve en actiegerichte woorden zoals ik wil, ik kan, en ik doe het. Deze simpele aanpassing kan je mindset aanzienlijk verbeteren.

Cirkels van aandacht

Een krachtig concept dat Rico uitlegt, is de “cirkels van aandacht”. Deze bestaat uit zes niveaus, van volledig gefocust (cirkel 1) tot volledig afgeleid (cirkel 6). Hoe verder je van cirkel 1 raakt, hoe minder je in staat bent om optimaal te presteren. Door bewuste ademhaling, aandachtstraining en focus op procesdoelen kun je terugkeren naar cirkel 1.

Cirkel 1: Volledige focus op de taak

In deze cirkel ben je volledig aanwezig bij wat je doet. Je concentreert je op het spelen van je instrument, je ademhaling en je interpretatie van de muziek. Dit wordt ook wel de “flow” genoemd, een toestand waarin alles als vanzelf lijkt te gaan. Hier wil je tijdens een optreden zoveel mogelijk zijn.

Cirkel 2: Directe afleidingen

Hier raak je afgeleid door externe factoren, zoals een stoel die kraakt, slecht licht, of een instrument dat niet helemaal goed werkt. Deze afleidingen leiden je focus van je spel af, maar kunnen met bewuste aandachtstechnieken worden genegeerd.

Cirkel 3: Vergelijken met hoe het zou moeten zijn

In deze cirkel vergelijk je je huidige prestatie met je ideale beeld. Je denkt bijvoorbeeld: Dit klinkt niet zoals thuis of Mijn tongpositie voelt niet goed. Dit kan je onzeker maken en je concentratie verstoren.

Cirkel 4: Winnen en verliezen

In deze cirkel begin je te denken aan succes of falen. Je bent niet meer gefocust op je spel, maar op de uitkomst van de prestatie. Dit zorgt vaak voor stress en spanning.

Cirkel 5: Sociale gevolgen van succes of falen

Hier ga je nadenken over wat anderen van je denken of wat er gebeurt als je faalt of wint. Dit veroorzaakt sociale angst en maakt je prestatie minder spontaan en natuurlijk.

Cirkel 6: Existentiële twijfel

Dit is de meest afgeleide cirkel. Hier vraag je jezelf af waarom je überhaupt bezig bent met deze taak. Je hebt geen verbinding meer met de muziek of het moment.

Mentale gezondheid bespreekbaar maken

Een van de belangrijkste boodschappen van Rico is om mentale gezondheid bespreekbaar te maken. Het is geen teken van zwakte, maar een kans om jezelf verder te ontwikkelen en meer plezier in je hobby of beroep te ervaren.

“Het is niet raar of eng om er iets aan te doen,” zegt Rico. “Het helpt juist om meer plezier in je muziek te hebben.”

Voor orkesten en dirigenten

Rico benadrukt dat mentale training niet alleen voor individuele muzikanten nuttig is, maar ook voor teams. Hij biedt workshops aan die thema’s behandelen zoals motivatie, spanning, concentratie en zelfvertrouwen. Dit kan de cohesie en prestaties van een orkest enorm verbeteren.

Meer weten?

Rico Schuijers geeft lezingen en trainingen door het hele land. Als je geïnteresseerd bent in een sessie voor jouw orkest, neem dan contact met hem op via Pro-Task.nl of zoek hem op via Google.

Wil je deze aflevering van Achter de Muziek beluisteren, deze verschijnt 7 februari!

Met mentale training kun je niet alleen beter presteren, maar ook met meer plezier en rust muziek maken. Begin vandaag nog met deze tips en ervaar het verschil!